Strajki te miały na Kaszubach powszechny charakter, chociaż nie wystąpiły we wszystkich szkołach, oraz prawie identyczny przebieg. Poprzedziły je liczne petycje domagające się nauczania w pruskich szkołach państwowych na terenie Pomorza, Kaszub religii w języku polskim nie niemieckim. Gdy one nie poskutkowały, dzieci zaopatrzone w pisemne zakazy rodziców, odmawiały nauczycielom odpowiadania w języku niemieckim na pozdrowienie bądź odpowiadały po polsku, milczały, gdy lekcje religii były prowadzone w języku niemieckim, nie przynosiły niemieckich podręczników i książeczek do nabożeństwa ewentualnie brały ze sobą ich polskie odpowiedniki. Uczniowie i ich opiekunowie nie ustępowali mimo zastosowanych przez zaborcę represji, kar pieniężnych, więzienia, zwolnień z pracy rodziców, wydłużania obowiązku szkolnego, przenoszenia strajkujących do niższych klas, nieprzyjmowania ich starszego rodzeństwa do gimnazjów i szkół wyższych itp. Stosowano też kary cielesne, na skutek których w indywidualnych przypadkach dochodziło do kalectwa, a nawet zgonów. Z drugiej strony następowały pobicia zaangażowanych w tłumienie strajków nauczycieli, żandarmów, urzędników, podpalania ich mieszkań, szkół.

Konferencja „Strajki szkolne na Kaszubach” ma na celu przybliżenie tych wydarzeń, ich upowszechnienie na podstawie dotychczasowych badań, a także nie wykorzystywanych dotąd źródeł, zwiększenie zainteresowania poruszaną tematyką i intensyfikację dalszych prac poznawczych.
– dr Bogusław Breza